سفارش تبلیغ
صبا ویژن

تاریخ تنبور

ارسال‌کننده : جواد شایقی در : 88/9/26 7:12 عصر

چکیده ای از مطالب پراکنده در مورد تنبور امیدوارم مورد حق قرار گیرد : یا حق

آشنائی با تنبور
در طول سیر و سفر تاریخی و فرهنگی تنبور در نقاط و نواحی مختلف نامها و شکلهای متفاوتی پیدا کرده است . به گمان قوی میتوان گفت که اکثر سازهای زهی مضرابی از این ساز کهن مشتق شده و کمال یافته اند و به عنوان مادر سازهای زهی مانند : تار ، سه تار ، عود ، دوتار ، گیتار ، ماندولین ، دیوان و .... شناخته شده است و در کرمانشاه و کردستان ایران رایج است و زینت مجالس عرفانی و محافل روحانی است .
انواع تنبور به اسامی زیر خوانده شده :
تنبور قوچانی ، شروانی ، بغدادی ، تیسفونی و انواع دو تار ، چگور ، قپوز و .... با شکلهای مشابه هنوز در بیشتر مناطق ایران حضور دارد . و آنطوری که در فرهنگنامه ها آمده در ایران باستان مصر و آشور این ساز وجود داشته در آشور آنرا پاندورا میخواندند و این ساز دارای سه سیم بوده است و یونانیان تنبور را بصورت فاندورا اقتباس کرده و سپس بصورت پاندورا وارد زبان و منطقه اروپایی گردیده است .
و نیز آمده است که در پنج هزار سال پیش در آناتولی قدیمی کسانی از نژاد آریایی میزیسته اند بنام " هی تیت " که تنبور بین آنان معمول بوده است و درنقشها حجاری شده روی سنگ این ساز تصویر شده است . آرتور کریستسن سن در کتاب " ایران در زمان ساسانیان " نام ابزار موسیقی ایران را چنین آورده : بربط ، نای ، مزمار ، چنگ و گوید مردم خراسان بیشتر وسیله ای را در موسیقی بکار می برند که هفت تار داشت و آنرا " زنگ " میخواندند . اما مردم ری ، طبرستان و دیلم تنبور را دوست تر داشته و این ساز نزد همه ، مقدم بر سایر سازها بوده است .
تنبور که مردمان حق بخصوص در کردستان و کرمانشاه قرنهای متمادی در نگاهداری آن و نعمات باستانی و اهورایی آن کوشیده اند ساز مذهبی و آیینی آنها و همدم قلندران عارف وحق پرستان است بطوریکه قبل و بعد از نواختن دست و دستانش را می بوسند و بر دیده میگذارند . آهنگ و نغمه های تنبور به صورت "مقامی" اجرا می شود و مانند کلیه موسیقی های ایزان زمین دارای تمی موزون و بدون وزن و در بعضی مقامهای آن اوزان بصورت سنگین و فراخ میباشد که بسیار کهنسال میناید و قدمت و سابقه دور و دراز آنرا نشان میدهد. کاسه تنبور بیضی شکل و دسته ای نسبتا بلند دارد . دارای 13 الی 14 و حداکثر 15 دستان ( پرده ) بوده و فواصل آن نزدیک به پرده و نیم پرده است و برخلاف سازهای موسیقی سنتی در این ساز ربع پرده وجود ندارد و این نشانگر اصالت و دست نخوردگی آن است .
بطور کلی مقامهای تنبور به دو صورت است : کلام یا نظم حقانی که در مراسم و آیینی و ذکر جمعی اجرا میگردد که در جاهای متفرقه نباید اجرا شود و مقامهای دیگر را عرفانی مجلسی و مخازی گویند که نواختن آنها با رعایت زمان و مکان افراد اشکالی ندارد .
معروفترین تنبور ، بنام " گهواره " ساخت اسدالله گهواره و تنبور "درویش مرتضی" و تنبور " آوای دوست " ( تنبور من ) که از هنرمندان کردستانی میباشند.
از جمله استادان معروف تنبور میتوان استاد غلامرضا مرادی "سلطان تنبور ایرن" ( دایی استاد من ) ، در سبک گوران و زنده یاد سید خلیل عالی نژاد "خدای تنبور ایران" ، در سبک صحنه را نام برد که نام این دو سبک از نام دو منطقه از کردستان میباشد و فرق بین این دو سبک در پرده گیری متفاوت آنها است .
ولی با همه این توضیحات باز هم خیلی از صحبتها ناگفته می ماند و خود شما نیز باید آنها را بیابید و درک کنید
.

تنبور تنبور با تاریخچه ای در حدود 1500 سال قبل از میلاد، در ادوار مختلف تاریخی به چشم می خورد و از رایج ترین سازهای مضرابی است. تنبور زمانی در انواع کاسه های گلابی شکل در ایران و سوریه ساخته می شد و سپس از طریق ترکیه و یونان به غرب راه یافت و کاسه بیضی شکل آن در مصر باب شد. امروزه، تنبور سازی است محلی، با دسته ای بلندتر و کاسه ای بزرگ تر و منحنی تر از سه تار و دارای سه سیم و چهارده پرده، که با پنجه نواخته می شود و خاصه در مجلس تنبورنوازان و دراویش کردستان و کرمانشاهان، مجری موسیقی مذهبی است

تنبور‏‎ موسیقی‌‏‎ محقق‌‏‎ و‏‎ نوازنده‌‏‎ نژاد‏‎ عالی‌‏‎ خلیل‌‏‎ سید‏‎ خاکسپاری‌‏‎ و‏‎ درگذشت‌‏‎ سالروز‏‎ به بهانه ‌‏‎ ‌‏‎ آن‌‏‎ بوده‌اند‏‎ معرفتی‌‏‎ کانون‌‏‎ که‌‏‎ آدم‌هایی‌‏‎ رفتن‌‏‎ با‏‎ بدانی‌‏‎ که‌‏‎ می‌شود‏‎ افزون‌‏‎ وقتی‌‏‎ دریغ‌‏‎ و‏‎ درد‏‎ می‌پیوندد‏‎ رفته‌‏‎ یاد‏‎ از‏‎ اعصار‏‎ به‌‏‎ نیز‏‎ معرفت‌‏‎ و‏‎ صفا

طنبور همان است که اکنون به کمانچه مشهور است. قسمی ماندولینا از تارهای زهی است که در ایران و بلغارستان و میان اعراب متداول است. قسمتی از آن را شش تار می گویند و گونه ای دیگر را سه تار، چون دارای سه تار است. عربی آن دنبره است یعنی دنب بره جهت شباهت آن به دم بره، صاحب آنندراج گوید: این ساز معرب تونبره است که لغت هندی است به معنی کدوی تلخ و چون این ساز در اصل از کدو ساخته اند به مجاز نام شهرت گرفته این ساز را طنبار و طنبوره نیز گویند، صدای تنبور کم ولی عارفانه است




کلمات کلیدی :